موسیقی ایرانی دارای قواعد خاص خود است؛
قواعدی برآمده از فرهنگ و دیدگاه ایرانیان نسبت به دنیای اطرافشان.
خوان گسترده ی موسیقی ایرانی به هفت دستگاه و پنج آواز تقسیم می شود.
اما یکی از نکات حائز اهمیت در خصوص این دسته بندی ، زمان اجرای هر کدام است در طول شبانه روز !!
که هر دستگاه و نغمه ای آداب خود را دارد در ساعاتی خاص از شبانه روز نهایت تاثیرش را می گذارد.
آواز ها:
"آواز ابوعطا" را به صبح نسبت می دهند و یا در طول روز...
آواز ابوعطا در دل خود خواهش و تمنا و نیاز را نهفته است ( مثل آلبوم "آتش در نیستان" شهرام ناظری )
"آواز بیات ترک" را نیز برای صبح در نظر گرفته اند...
این بیات، خبر از عالم بالا می دهد، ( مثل گوشه "روح الارواحی" که مرحوم موذن زاده جاودانه اش کرده )
"آواز افشاری" را برای غروب مناسب تر می دانند ...
راز و نیاز و مناجات با معبود ، بیشتر در این قالب ارائه می شود ( مثل تصنیف "از کفم رها شد قرار دل" عارف قزوینی )
"آواز دشتی" اما سوزناک و اندوهگین است، غم از فراق یار دارد.
زمانش را عصر و هنگام فراق خورشید گفته اند...
( گوشه "دیلمان" که شمالی ها آن را سرشار از احساس اجرا می کنند نمونه ای از آن است)
"آواز بیات اصفهان" را که گوش کنی ، گویی بین شادی و غم معطلّی و معلق.
عاشقانه های ماندگار را با خود به یادگار دارد
( مثل "الهه ناز" یا ، "تا بهار دلنشین" که از روی آن "قصه های مجید" را ساختند و...)
در نیمه های شب، با بیات اصفهان به استقبال رویاها رفتن خوب است...
دستگاه ها:
"دستگاه ماهور" موسیقی باوقار و پرشکوه، طرب انگیز و شاد به یاد دلیری ها و افتخار آفرینی ها،
( تمام "موسیقی های نظامی" ، "مرغ سحر" معروف یا مثلا "ز من نگارم خبر ندارد" در این دستگاه اند )
اوایل صبح تا قبل از ظهر بهترین زمان برای شنیدن ماهور است...
"دستگاه سه گاه" شاید ایرانی ترین نغمه ها باشد.
برخی می گویند صدای کولی ها بوده و برخی می گویند آواز عشاق دوره گرد ؛
سحرگاهان را برای سه گاه کنار بگذارید...
"دستگاه همایون" که مرحوم خالقی گفت: ناصحی است مشفق و با کمال شرم با مستمعین سخن می گوید؛
درد دل داشتی، همایون گوش کن ( مثل "شد خزان گلشن آشنایی" )
آن هم در ابتدای شب...
"دستگاه چهار گاه" پیری فرزانه و روحی صبورست؛ غمگین دردها و مسرور شادی ها.
صبح اول وقت گوش دادنش حال دیگری دارد...
( تصنیف هایی که وطن را در وجودت متجلی میکند و نشاط را برایت به ارمغان می آورد مثل قطعه "سلام" حسن کسائی )
"دستگاه نوا"؛ آواز خوب اگر خواستید بشنوید بروید به سراغ نوا !!
حد میانه ای دارد، نه غمش با خود میبردت، نه شادی اش افزون شده است؛
( مجموعه "نینوا" از حسین علیزاده در این دستگاه است )
نوا را در طول شبانه روز می شود شنید اما در دل شب لطف دیگری دارد...
"دستگاه راست پنجگاه" مظلوم ترین و مهجورترین دستگاه ایرانی است، حقیقتاً؛
شبیه ماهور است اما ظرافت هایی در لحن و اجرا دارد، پرهیبت است و با وقار ؛
صبح ها شنیده شود بهتر است...
( مجموعه "راز و نیاز" علیرضا افتخاری را در این دستگاه ساخته اند )
"دستگاه شور" پر جنب و جوش و پر انرژی، وسیع ، جذاب و سهل و ممتنع؛
از مازندران گرفته تا کردستان و مرکز ایران، نغمه هایی در دل خود دارد
( مثل "یاد ایام" شجریان )
و در تمام شبانه روز شنیدنی است...
________________________________________________________
برای مشاهده :::/::: برف تر از سپید :::/::: کلیک کنید
::: شما در صفحه تالار هنر هستید :::
استاد جلال ذوالفنون / تکنوازی سه تار
دستگاه شور ، گوشه ی رضوی
استاد محمد رضا لطفی / تکنوازی سه تار
دستگاه ماهور، در آمد
مجموعه ی رمزعشق
آواز ابوعطا / استاد جلیل شهناز
- ۰ نظر
- ۱۰ تیر ۹۴ ، ۱۳:۳۲
نویسنده: دکتر باکر احمد السرحان
نشر : سیته
جهانیسازی اقتصاد با دیدگاههای اسلامی
145 صفحه
نویسنده : هوشنگ مرادی کرمانی
نشر : معین
قصه های طنزآمیز از واقعیت های به ظاهر تلخ
224 صفحه
مولف : محسن عباسی
نشر : جامعه الزهرا
نقش رفتار والدین در تربیت فرزند
1132 صفحه